Teknoloji artık birçok soruna çare oluyor. Epilepsi gibi ani krizlerin yaşandığı hastalık konusunda hem hastaya hem de hasta yakınlarına birçok fayda sağlayan İnEpilepsy uygulaması Türk girişimciler tarafından hayata geçirildi. Hem hastalar daha güvenli olarak yaşamını sürdürürken, hasta yakınlarının da gözü arkada kalmıyor.
En sık rastlanan ve hem hastaya, hem de yakınlarına sorunlar yaşatan nörolojik sorunlardan epilepsi için bir yerli kuruluş harekete geçti. Epilepsi nöbeti sanılan sağlık probleminden sonra İnEpilepsiy uygulaması 3’ü profesör 4 tıp doktoru ve 5 mühendis yazılımcının çabasıyla yaratıldı. Uygulama ile 180 saniyede nöbet geçiren hastanın yakını uyarılabiliyor ve kötü olayların önüne geçiliyor. Şu anda 300 hastanın kullandığı uygulamada 2023 hedefi 500 bin hastaya ulaşmak. Uygulama birçok avantajı ile epilepsi hastalarının yaşamını daha konforlu hale getiriyor. Konuya ilişkin detayları inEpilepsy CEO’su Yasin Sönmez, HardwareLab’a şöyle anlattı:
Nöbeti Ayırt Etmeye Başladı
inEpilepsy nasıl kuruldu?
Sizlerin de bildiği gibi her proje aslında bir hikaye ile başlar. Akademisyenlerimizden birinin akrabasının çocuğu nöbet geçiriyor çocuğu hastaneye götürüyorlar. Doktor hastaya anti epileptik ilaçlar veriyor. Esasen bu anti epileptik ilaçlar çok ağır ilaçlardır. Aslında nöbetin başlangıcı beyindeki nörotransmitter maddelerin hızla boşalmasıdır. Bu nöbeti saniyenin milyonda biri kadar bir sürede 30 bin voltluk bir elektrik boşalması olarak düşünebiliriz. Dolayısıyla bu ilaçlar ile bu nöbeti baskılamaya çalışıyorlar. Nöbet geçirmeye devam ediyorsa doktor dozajı arttırıyor. Eğer hala nöbetler devam ediyorsa hastayı video EEG odasına alıyorlar. Hasta video EEG odasında bir hafta boyunca izole ve başına EEG şapkası takılmış bir şekilde bekliyor. Eğer hasta şanslıysa orada nöbet geçirmesi bekleniyor. Neden şanslıysa diyorum çünkü o üniversite hastanelerinde ve Türkiye’de yaklaşık 15-20 yerde var her yerde yok. Dolayısıyla eğer şanslıysa orada nöbet geçirecek ki doktor onu izlesin ve karar versin. Akademisyen arkadaşımızın çocuğu da İstanbul’da iyi bir doktora denk gelmiş. magnezyum eksikliğinden dolayı nöbet geçiriyormuş. Yani epilepsi ile alakası yokmuş. O yüzden her gördüğümüz nöbet epilepsi nöbeti değildir özellikle kadınlardaki histerik nöbetler ve çocuklarda mineral eksikliğinden kaynaklı nöbetler epilepsi nöbetleri değildir.
Bizim amacımız o video EEG odasındaki hastanın konforunu etkilemeden evinde nöbetini geçirirken biz onu izleyebilir miyiz diye düşündük ve bu doğrultuda yola çıktık. Bir proje hazırlık aşaması yaptık ve TÜBİTAK’a başvurduk. İlk Yaptığımız şey o odanın alternatifi giyilebilir bir akıllı bileklik seviyesinde yapmaktı ve Bunu başardık. Nasıl başardık odada hastaya hem bizim yaptığımız akıllı prototipi taktık hem de odadan alınan veriler ile eşleştirerek sistemimiz doğru uyarı veriyor mu vermiyor mu ya da nöbeti ayırt edebiliyor mu diye baktık. Süreç içerisinde gördük ki nöbeti ayırt edebiliyor. Yani artık hastaların bu odada kalmasına gerek yok.
Bizim hikayemiz, Türk mühendis ve akademisyenlerinin oluşturduğu bir konsorsiyum ile 2016 yılında bir TÜBİTAK projesi ile başladı. 3 profesör, 1 doktor ve 5 mühendis ile yola çıktık.
Avrupa ve ABD’ye açılacak
Ne kadar yüklendi?
Hedefimiz Tüm Dünyadaki kayıtlı 50 milyona yakın epilepsi hastasına ulaşabilmek. Bu hedef doğrultusunda her geçen gün ekibimizi daha da güçlendiriyoruz. Şu an Ülkemizde ve Dünyada çeşitli ülkelerde yazılımımızı kullanan hastalar mevcut. Yazılım aktif olarak 300 e yakın kişi tarafından halen kullanılmaktadır. 2023 sonuna kadar bu rakamı 500 bin üzerinde hastaya ulaşmak gibi bir hedefimiz var. Yakın zamanda Avrupa, Ortadoğu ve Amerika ofislerini açmak üzere çalışmalarımızı başlattık.
Sosyalleşmelerine Engel Oluyor
Bu önemli hastalık hakkında bilinç düzeyi hangi aşamada?
**Tüm kronik hastalığı olanlara çevresinin uyguladığı aşırı kollamacılık, bu kişileri toplumdan izole edip yalnızlığa ve fiziksel atalete itmektedir. Epilepsi hastalarına sıklıkla güvenli bir yerde bulunmaları hatırlatıldığı için bu kişiler evlerinden dışarı çıkmak istemezler.
**Hatta evdeki iş bölümüne bile katılmadıkları ve mazeret olarak hastalıklarını öne sürdükleri görülmektedir. Norveç’te yapılan bir çalışmada epilepsi hastalarının boş zamanlarındaki sosyal aktiviteleri incelenmiştir. Birçok hastanın ailesi ile aynı mahallede oturmasına karşın en fazla haftada bir aile ve arkadaşları ile görüştükleri, evde TV izlemek, radyo dinlemek ve kitap okumayı tercih ettikleri görülmüştür.
**Sosyal olanakların en iyi olduğu ülkelerden birisi olması, parasal sorunların olmamasına karşın epilepsi hastalarının her türlü sosyal faaliyetlerden kaçındıkları görülmüştür. Neden olarak o aktiviteye karşı ilgilerinin olmaması, aldığı antiepileptik ilaçların yarattığı yorgunluk, nöbet geçirme korkusu, öğreneceği yeni bir aktivite sırasında kendine eşlik edecek kimsenin olmayışı vb. ileri sürülmüştür.
180 saniyede uyarı gidiyor
Uygulama benzeri başka hastalıklar için de geliştirilebilir mi?
inEpilepsy uygulaması barındırdığı yapay zeka teknolojisi sayesinde self öğrenme sistemi ile kişiye özel nöbet algılama sistemi sayesinde başarımını arttırmanın yanında donanım tarafındaki gelişen teknoloji sayesinde nano boyuta indirgenen çip ve sensörler sayesinde nano boyutta deri altı invazif uygulamaları yapmak gibi hedeflerimiz var. Ayrıca epilepsi hastalarının araç kullanabilmesi için araca entegre uyarı ve frenleme sistemi, nöbet anında aktifleşen koruyucu hava yastığı gibi sistemleri de yakın zamanda hastaların kullanımına sunacağız.
İhracat potansiyeli yüksek
Örneği yurt dışında var mı?
Dünyada benzer uygulamalar mevcut olmasa da sadece nöbet anında ilgililerin uyarılmasını sağlayan üç dört uygulama vardır. Fakat in inEpilepsy uygulamasının en belirgin güçlü yönü, nöbet gelmeden 180 sn. önce hasta ve hasta yakınlarını uyarılmasıdır ki bu özellik Dünya literatüründe ilktir. Türk bilim adamı ve mühendislerinin çalışmamaları sonucunda Dünya ya sunulmuştur. Ulusal patentimiz mevcuttur.
İhracat mümkün mü?
Geçtiğimiz yıl bilgi ve iletişim teknolojileri endüstrisi ihracatından %19 ile en büyük payı alan yazılım sektörüdür. Dijitalleşen dünyada sağlıkta alanında endüstriye yön veren yazılım sektörü COVID-19 salgın ile birlikte çok büyük fırsatlar getirmiştir. Sağlık Alanında yazılım geliştiren bir çok şirket bu evrede hem kendini geliştirme hem de yapılan işe yönelik artan ilgi ile birlikte büyümüşlerdir. Bizim geliştirdiğimiz bu yazılı ürünü de Dünya çapında 65 milyon epilepsi hastası olğu düşünülürse çok büyük bir ihracat potansiyeli olduğu kesindir.